II. Abdülhamid Hân cennetmekân hazretlerinin hanımı Müşfika kadınefendi, kocasının vefatından sonra ve kızının da Avrupa'ya sürgün gitmesi üzerine, İstanbul'da yıllarca yalnız yaşadı...

Kızı Ayşe Sultan'ın defâatle Avrupa'ya çağırmasına rağmen Avrupa'ya gitmedi. Bunun sebebini soranlara:

"Efendim, pek kıskançtı, harem ağaları bile başını kaldırıp yüzüme bakmaktan men edilmişti. Avrupa'ya gittiğimi, yüzümü yabancı erkeklerin gördüklerini kabrinde hissederse güceneceğini, azap duyacağını düşündüm. Onun için de kalbime taş basarak yıllar yılı dâr-ı dünyada evlâdımın hasretine katlandım" diye ibretli bir şekilde cevap verir.

Fazilet Takvimi