Selâtin Camii tâbiri bugün pek kullanılmıyor, genç nesil bilmiyor. Şimdi mescide bile cami deniyor. Osmanlılar, İslâm mâbedini, büyüklüklerine göre üçe ayırmışlardır : selâtin camii, camii ve mescid.

Selâtıyn kelimesi sultan kelimesinin çoğuludur, sultanlar demektir. Osmanlı padişahının, onların selefleri olan Selçukoğulları'nın, padişah anneleri vâlide sultânların, imparatorluk şehzâde ve sultânlarının yaptırdığı camilere, diğerlerinden ayırarak selâtin camileri denmiştir. Bunların iki ve nadiren ikiden fazla minaresi olmaktadır. Çok büyük de olsalar diğer camilere, Hânedân'a hürmet eseri olarak, birden fazla minare yapılmazdı.

Bugün ülkemizde ve dışarıda kalmış Osmanlı topraklarında pek çok selâtin camii vardır. Ama en çok İstanbul'da toplanmışlardır.

Osmanlı'da İstanbul selâtin camileri, protokol sırasına sokulmuştu. Ayasofya, Dünya camileri arasında protokolde 1. sayılmıştır. Kılıçla fethedildiği için Fâtih Sultan Mehmed, Ayasofya hatibine, cuma hutbesinde kılıç kuşanmak hakkını tanımış, bu hak camiin ibadete kapatıldığı zamana kadar kullanılmıştır. Ayasofya hatibi, yüksek rütbeli bir ilahiyye mensubu olurdu.

İstanbul selâtin camilerinin protokol sırası bazı kaynaklarda gösterilmiştir (d'Ohsson, II, 448-50; İlmiyye Sâlnâmesi, 137-8). Hâkan-halîfe, cum'a selâmlığı denen haf talık askerî - dinî büyük merasimde, cumayı istediği selâtin caminde kılabilirdi.
İmparatorluğun sonuna doğru, 1916 yılında İstanbul selâtin camilerinin protokol sırası ve camilerin bâzılerı şöyle idi:

1 — Ayasofya (Fâtih Sultan Mehmed),
2 — Sultân ahmed (Birinci Ahmed),
3 — Süleymâniye (Kaanûnî)
4 — Bâyezid (İkinci Bâyezid),
5 — Fâtih (camiin adı: Sultanmehmed) (Fâtih, sonra yeniden yapıldı)
6 — Nûr-ı Osmâniye (Birinci Mahmud, Üçüncü Osman tamamlattı),
7 — Sultanselim (Yavuz adına oğlu Kaanûnî),
8 — Eyübsultan (Fâtih, sonra yeniden yapıldı),
9 — Lâ-leli (Üçüncü Mustafa),
10 — Yeni Cami (eski adı: Vâlide Sultan Camii) (Dördüncü Mehmed'in annesi Hadice Tarhan Sultan).
l1 — Şehzâde (oğlu Mehmed adına Kaanûnî),
12 — Üsküdar Vâlide (İkinci Mustafa ile Üçüncü Ahmed'in annesi Emetullah Rabîa Gülnûş Sultan),
13 — Üsküdar Ayazma (Üçüncü Mustafa),
14 — Beylerbeyi (eski adı: İsravroz Camii) (Birinci Abdülhamîd),
15 — Hasköy Vâlide (Üçüncü Selim'in annesi Mihr-i Şâh Sultan),
16 — Üsküdar Selimiye (Üçüncü Selim),
17 - Tophâne Nusretiyye (İkinci Mahmud),
18 — Hidâyet (Eminönü'nde, İkinci Mahmûd, İkinci Abdülhamîd yemletti),
19 — Üsküdar Şemsî Paşa (İsfendiyâroğlu Şemsi Paşa),
20 — Tevfîkıyye (Arnavudköyü Akıntıburnu'nda. İkinci Mahmûd).
21 — Harbiye (Beşiktaş, İkinci Mahmud),
22 — Kışlak (Râmi, İkinci Mahmud),
23 — Âsâriye (Beşiktaş Çırağan, İkinci Mahmud),
24 — Hamîdiye (Emirgân, Birinci Abdülhamîd),
25 — Süleymâniye (Beşiktaş, Kaanûnî, şimdi yok)
26 — Atıyk Vâlide (Üsküdar, Üçüncü Murad'ın annesi Nûrbânû Sultan),
27 — Mecidiye (Çı-rağan, Birinci Abdülmecîd),
28 — Hırka-i Saâdet veya Hırka-i Şerîf (Birinci Abdülmecid),
29 — Mecidiye (Ortaköy, Birinci Abdülmecid), 30 — Rumelihisârı (Fâtih).
31 — Üsküdar Mihr-i Mâh (Kaanûnî'nin kızı Mihr-i Mâh Sultan),
32 — Dolmabahçe (Birinci Abdülmecid'in annesi Bezm-i Âlem Sultan),
33 — Aksaray Pertevniyâl (Birinci Abdülazîz'in annesi Pertevniyâl Sultan),
34 — Yıldız (İkinci Abdülhamîd),
35 — Cihangir.

1989-10-21
Fazilet Takvimi