Küçük yaşta saraya câriye olarak teslim edilen bir Gürcü kızıdır. Sarayda yetiştirildikten sonra Sultan ll. Mahmud’un hanımı oldu. Sultan Mahmud’un vefatıyla oğlu Sultan Abdülmecid tahta geçince Bezmiâlem de Vâlide Sultan oldu.

Bezmiâlem Vâlide Sultan akıllı, tedbirli, şefkâtli, cömert, dünyevî hırs ve gösterişlerden kendini muhâfazaya muvaffak olmuş müstesnâ bir hanımefendi idi. Oğlunun pâdişahlığı sırasında kendisine tahsis etmiş olduğu maaş ve diğer gelirlerini fakirleri doyurmak, ihtiyaçlarını görerek, rahmet ve şükranla yad edilmesine vesîle olacak pek çok hayır eserleri yaptırmaya sarf etmiştir.

Yaptığı vakıf ve hayır eserlerinin devamlılığını temin için gelir getiren çok sayıda emlâk ve “nükûd-i mevkufe” (nakit vakıf) bırakmıştır. Vâlide Sultan birçok hayratının yanında, harab olmuş birçok eseri de ihya etmiştir.

Yaptırdığı eserlerden bazıları:

İstanbul’da, Gureba-i Müslimîn hastahanesi (fakir Müslümanların bedava tedavi edilmesi maksadıyla yaptırmıştır. Vakıf Gureba adıyla hizmet vermektedir.)
Mekke’de Gureba-i Müslimin hastahanesi,
Cağaloğlu’nda Vâlide Mektebi, (İstanbul Kız Lisesi adı altında faaliyetine devam etmektedir.)
Beykoz Çubuklu’da Bezmiâlem Vâlide Mektebi,
Edirnekapı Molla Aşkî Mahallesi’nde ve
Cağaloğlu’nda Yeşil Mektep adıyla bilinen Bezmiâlem sıbyan mektepleri,
Dolmabahçe Sarayı’nın yanındaki Dolmabahçe Camii,
Gureba Hastanesi Camii, Valide Köprüsü veya Yeni Köprü olarak da bilinen Eminönü ile Karaköy’ü birbirine bağlayan Galata Köprüsü’nün de ilk banisidir.

Vefat eden üç oğlu için yaptırdığı, Beşiktaş Maçka’da, Silivrikapı’da ve Sultanahmet’teki üçler çeşmeleri, Topkapı’da, Gureba Hastanesi’nde, Beşiktaş Cihannüma Mahallesi’nde, Tarabya’da, Alibeyköyü’nde, Silivrikapı Uzunyusuf’ta, Kasımpaşa’da, Çukurçeşme’de yaptırdığı Bezmiâlem çeşmeleri. Medine’de biri Hz. Hamza (r.a)’ın türbesine giden yol üzerinde hac yolcuları için yaptırdığı, diğeri Medine’nin Şam kapısının dışında Sebil Bahçesi diye bilinen bostan civarında yaptırdığı Bezmiâlem sebilleri, Kerbelâ’da Hz. Hüseyin (r.a.)’ın türbesi avlusunda yaptırdığı Bezmiâlem Sebili.

Ayrıca, Ka’be-i Muazzama’ya, Ravza-i Mutahhare’ye, Hz. Eyyüb (r.a.)’ın vakfına çeşitli hizmetler götürmüş, yardımlarda bulunmuştur.

Valide Sultan 3 Mayıs 1853 tarihinde Beşiktaş Sarayı’nda vefat etmiş ve aynı gün Sultan ll. Mahmud’un türbesine defnedilmiştir. Allâh (c.c.) rahmet eylesin.

2004-05-04
Fazilet Takvimi